Badania prenatalne – 3. trymestr ciąży. USG i inne testy, kontrole

Jeśli chodzi o badania prenatalne, 3. trymestr to przede wszystkim badania ultrasonografem. Diagnostyka pozwala ocenić rozwój i zdrowie dziecka. Prowadzący ciążę lekarz ma na względzie także kondycję i samopoczucie matki. Zobacz, jakie badania warto przeprowadzić w tym czasie!

Zapamiętaj! Najważniejsze informacje

• Trzeci trymestr ciąży trwa od 27. do 40. tygodnia, jest to czas intensywnego wzrostu płodu i przygotowania organizmu kobiety do porodu.
• W trzecim trymestrze dla matki ważne są regularne wizyty u ginekologa, kontrola ciśnienia krwi, poziomu cukru we krwi, masy ciała oraz wykonywanie badań ultrasonograficznych (USG).
• Wśród badań prenatalnych w 3. trymestrze znajdują się m.in. badanie UDT, KTG, morfologia krwi, badania moczu, badania laboratoryjne, badania położniczo-ginekologiczne, badania piersi, testy na obecność przeciwciał anty-D oraz badania NST.
• Test NIFTY to nieinwazyjne badanie prenatalne umożliwiające wykrycie niektórych genetycznych nieprawidłowości u płodu, które może być wykonane również w trzecim trymestrze.
• Badanie USG w 3. trymestrze umożliwia ocenę rozwoju narządów i funkcji życiowych płodu, jest nieinwazyjne i bezpieczne dla matki i dziecka.

Badania prenatalne, 3. trymestr – podstawowe informacje

Trzeci trymestr ciąży to czas, kiedy organizm przyszłej mamy przygotowuje się do porodu, a dziecko – do przyjścia na świat. To etap, który trwa od 27. tygodnia do rozwiązania, czyli zwykle 40. tygodnia ciąży – to wtedy płód rośnie najintensywniej, zyskując na wadze i długości, co jest kluczowe dla jego zdolności do przetrwania poza łonem matki. Szczególną uwagę należy zwrócić na regularne ruchy dziecka. Jeżeli zauważysz, że porusza się w łonie rzadziej niż zwykle, skontaktuj się z lekarzem prowadzącym ciążę.

Dla matki istotne jest także prowadzenie zdrowego trybu życia: utrzymanie odpowiedniej diety bogatej w składniki odżywcze, regularne spacery oraz unikanie stresu. Wszystko to sprzyja prawidłowemu rozwojowi płodu i przygotowuje organizm kobiety do porodu. W tym czasie ciężarna kobieta może odczuwać różne dolegliwości, takie jak ból pleców (związany z ciężarem rosnącego brzucha), obrzęki nóg, uczucie ciężkości, a także częste oddawanie moczu. To wszystko są naturalne objawy ciąży, które wynikają z rosnącej macicy i zmian hormonalnych w organizmie.

Badania prenatalne to zestaw badań diagnostycznych, które mają na celu ocenę stanu zdrowia płodu w różnych fazach ciąży. Są one niezwykle ważne dla monitorowania prawidłowego rozwoju dziecka oraz wykrywania ewentualnych nieprawidłowości – chorób genetycznych, wad rozwojowych czy też nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządów płodu – na wczesnym etapie ciąży. Na podstawie wyników badań prenatalnych lekarze mogą zdecydować o ewentualnej interwencji medycznej, zmianie trybu prowadzenia ciąży, a w niektórych przypadkach o zaleceniu specjalistycznego postępowania po porodzie.

Jakie i kiedy – badania prenatalne w 3. trymestrze

W trzecim trymestrze ciąży przyszła mama powinna przede wszystkim skupić się na regularnych wizytach kontrolnych u ginekologa oraz wykonaniu badań ultrasonograficznych – USG to obowiązkowe badanie prenatalne. Ponadto kobieta powinna regularnie kontrolować swoje ciśnienie krwi, poziom cukru we krwi, a także masę ciała.

Wśród pozostałych badań prenatalnych w 3. trymestrze są przede wszystkim:

Badanie UDT, KTG – pozwala ocenić stan układu krążenia płodu oraz jego reaktywność na skurcze macicy. Wykonywane jest za pomocą kardiotokografu, który rejestruje akcję serca dziecka i aktywność układu rozrodczego kobiety. Zalecane jest przeprowadzanie tych badań regularnie począwszy od 28. tygodnia ciąży, choć mogą one być wykonywane wcześniej, jeśli lekarz uznaje to za stosowne;

Morfologia krwi – pozwala ocenić stan zdrowia przyszłej mamy. W trzecim trymestrze szczególną uwagę zwraca się na poziom hemoglobiny oraz płytek krwi. Zalecane jest przeprowadzanie tego badania co najmniej raz na trymestr, a w 3. trymestrze: szczególnie w 28., 32. i 36. tygodniu ciąży;

Badania moczu – ogólne oraz pod kątem konkretnych infekcji możliwych u danej pacjentki oraz innych problemów zdrowotnych. Podobnie jak w przypadku morfologii krwi, zaleca się regularne badania moczu co najmniej raz na trymestr. W trzecim trymestrze mogą być one wykonywane częściej, jeżeli istnieje taka potrzeba;

Inne badania laboratoryjne – należą do nich testy na obecność antygenów HBs (wirusa zapalenia wątroby typu B), wirusa HIV czy paciorkowca grupy B (GBS), czyli bakterii, która może spowodować poważne infekcje u noworodka, jeśli zakażenie nie zostanie wykryte i wyleczone na czas. Zazwyczaj wykonuje się je na początku ciąży, jednak mogą być powtórzone w trzecim trymestrze, szczególnie w przypadku wysokiego ryzyka zakażenia;

Badania położniczo-ginekologiczne – lekarz ocenia stan szyjki macicy, jej długość i ukształtowanie, a także położenie dziecka w macicy. Takie badania są przeprowadzane regularnie przez cały okres ciąży. W trzecim trymestrze zazwyczaj wykonuje się je w 28., 32. i 36. tygodniu ciąży;

Badania piersi – w celu wykrycia ewentualnych zmian patologicznych, które mogłyby utrudnić karmienie piersią po porodzie. Mogą być przeprowadzone w każdym momencie ciąży, jednak w 3. trymestrze są najbardziej miarodajne;

Testy na obecność przeciwciał anty-D, jeśli kobieta ma układ grupowy krwi Rh- – istotne dla zapobiegania konfliktowi serologicznemu matki z płodem. Pierwsze takie badanie jest przeprowadzane na początku ciąży, a potem powtarzane między 28. a 30. tygodniem ciąży;

Badania NST (Non Stress Test) – bezstresowe badanie czynności serca płodu. Najczęściej wykonywane w przypadkach zmniejszenia aktywności dziecka, przenoszonej ciąży (kiedy wyznaczony termin porodu już minął) i podejrzenia nieprawidłowego funkcjonowania łożyska. To sprawia, że najczęściej wykonuje się je po 28. tygodniu ciąży.

Opcjonalne badanie prenatalne w 3. trymestrze ciąży – test NIFTY Pro

Test NIFTY Pro to jeden z tzw. testów NIPT (Non-Invasive Prenatal Testing). Jest nieinwazyjnym badaniem prenatalnym, które umożliwia wykrycie niektórych genetycznych nieprawidłowości u płodu. To badanie przesiewowe, które polega na analizie DNA płodu znajdującego się we krwi matki. Nie niesie za sobą ryzyka dla matki ani dla dziecka. Chociaż test NIFTY Pro jest najczęściej przeprowadzany w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży, może być również wykonany w trzecim trymestrze. Jest to szczególnie przydatne, gdy wcześniejsze badania wykazały potencjalne nieprawidłowości lub gdy ciąża nie była wcześniej monitorowana.

NIFTY Pro pozwala na wykrycie trisomii 21 (zespół Downa), trisomii 18 (zespół Edwardsa), trisomii 13 (zespół Pataua) i niektórych innych chorób genetycznych. Oczywiście, podobnie jak wszystkie badania przesiewowe, NIFTY Pro nie daje stuprocentowej gwarancji i nie zastępuje innych badań diagnostycznych, takich jak amniopunkcja czy biopsja kosmówki – wyniki NIFTY Pro mogą być przesłanką do przeprowadzenia bardziej zaawansowanych i konkretnie ukierunkowanych testów. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do tego, czy test NIFTY Pro jest odpowiedni w Twoim przypadku, powinnaś skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę.

USG 3. trymestru – kiedy wykonać, jak przebiega i co wykrywa?

USG 3. trymestru, czyli badanie ultrasonograficzne wykonane w trzecim trymestrze ciąży, najczęściej przeprowadza się między 28. a 32. tygodniem ciąży. To kluczowy moment, gdy płód jest już na tyle duży, by można było dokładnie ocenić wszystkie jego narządy i funkcje życiowe. Podczas tego badania ginekolog dokładnie ocenia:

• serce;
• układ krwionośny;
• mózg;
• płuca;
• nerki
• stan łożyska i ilość płynu owodniowego (AFI).

Badanie USG w 3. trymestrze ciąży jest nieinwazyjne i bezpieczne zarówno dla matki, jak i dziecka. Wykonuje się je za pomocą specjalnej sondy, która emituje fale ultradźwiękowe – te fale odbijają się od struktur w ciele płodu i są przekształcane w obraz na monitorze. Dzięki temu lekarz prowadzący ciążę może ocenić, czy płód rośnie prawidłowo, wykryć ewentualne nieprawidłowości i podjąć odpowiednie kroki, jeśli jest to konieczne.

Parametry badania USG 3. trymestru

Badanie ultrasonograficzne (USG) to obowiązkowe badanie prenatalne w trzecim trymestrze, gdyż ma kluczowe znaczenie dla monitorowania prawidłowego rozwoju płodu. Podczas badania lekarz mierzy szereg kluczowych parametrów:

BPD – wymiary główki płodu (BPD), wymiar dwuciemieniowy. Ten pomiar obejmuje odległość między dwoma bokami czaszki płodu, mierzonymi na poziomie ciemieniowym. Jest to kluczowy wskaźnik prawidłowego rozwoju mózgu płodu;

TCD – wymiar poprzeczny móżdżku. Pomiar struktury mózgu odpowiedzialnej za koordynację ruchów i równowagę;

HC – obwód główki. Pomaga lekarzom ocenić rozwój mózgu i czaszki;

AC – obwód brzucha. Jest ważnym wskaźnikiem prawidłowego rozwoju organów wewnętrznych, w tym wątroby i nerek;

FL – długość kości udowej. Miernik prawidłowego rozwoju kończyn dolnych płodu;

HL – długość kości ramiennej. Pozwala ocenić stopień rozwoju kończyn górnych płodu.

Analiza wyników podstawowego badania prenatalnego w trzecim trymestrze ciąży

Wszystkie te pomiary są analizowane w kontekście tzw. siatek centylowych. Siatka centylowa to narzędzie używane do porównania rozwoju płodu z typowym wzorcem rozwoju. Przykładowo, jeżeli wymiary główki płodu są na 50. centylu, oznacza to, że 50% płodów w tym samym wieku gestacyjnym ma wymiary główki równe lub mniejsze, a 50% – większe.

Lekarze mogą zauważyć, czy płód rozwija się prawidłowo, porównując wymiary płodu z siatką centylową. Istotne odchylenia od normy mogą wskazywać na różne stany patologiczne lub nieprawidłowości w rozwoju, takie jak opóźnienie wzrostu wewnątrzmacicznego czy makrosomię. W takim przypadku lekarz podejmie odpowiednie kroki, aby zapewnić najlepszą opiekę zarówno matce, jak i dziecku.

Badania prenatalne w 3. trymestrze – ceny zabiegów, orientacyjne kwoty

Koszt badań prenatalnych w trzecim trymestrze ciąży może znacznie się różnić w zależności od rodzaju badania, miejsca, w którym jest przeprowadzane, a także indywidualnej sytuacji zdrowotnej kobiety:

• standardowe badanie USG w 3. trymestrze ciąży w prywatnych gabinetach może kosztować od 100 do 200 złotych;
• w przypadku bardziej szczegółowej echokardiografii płodu cena może wzrosnąć do około 300-400 złotych;
• badanie KTG, które pozwala monitorować aktywność serca płodu, to koszt rzędu 50-100 złotych za sesję;
• cena testu NIFTY Pro, który jest badaniem genetycznym, jest najwyższa – zaczyna się od około 2400 złotych.

Warto jednak pamiętać, że wiele badań prenatalnych jest refundowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, co oznacza, że są bezpłatne dla przyszłych mam. Dotyczy to między innymi trzech standardowych badań USG przeprowadzanych w I, II i III trymestrze ciąży, badań KTG, a także badań krwi i moczu. Jednak niektóre badania, takie jak test NIFTY Pro, nie są refundowane przez NFZ i muszą być pokryte przez pacjentkę. Zawsze warto zapytać lekarza prowadzącego o możliwości refundacji danego badania.